Rodzaje złośliwego oprogramowania

Złośliwe oprogramowanie przybiera wiele form. Oto zestawienie najczęściej występujących rodzajów:

• wirusy,
• robaki,
• trojany,
• oprogramowanie szpiegujące,
• oprogramowanie reklamowe o złośliwym działaniu,
• oprogramowanie wymuszające okup,
• oprogramowanie typu wiper,
• rootkit,
• botnet,
• keyloger,
• bezplikowe złośliwe oprogramowanie,
• mobilne złośliwe oprogramowanie.

Wirusy

Wirusy to rodzaj oprogramowania, które atakuje jedno urządzenia, a następnie infekuje inne. Jak przesyłany jest wirus w sieci? Np. w wiadomości phishingowej. Po pobraniu przez użytkownika wirus może powielać się i infekować inne pliki lub systemy, a jego działanie często prowadzi do uszkodzenia danych, spowolnienia komputera, nawet do paraliżu systemu operacyjnego.

Robaki

Robaki to programy, które podobnie, jak wirusy mają zdolność powielania się. Jednak, aby się rozprzestrzeniać, nie potrzebują gospodarza – instalują się przez luki w zabezpieczeniach. Po zainfekowaniu jednego komputera błyskawicznie rozprzestrzeniają się na inne urządzenia.

Trojany

Trojany podszywają się pod legalne oprogramowanie lub plik, by zmylić użytkownika i skłonić go do uruchomienia. Po uruchomieniu instalują w tle złośliwe komponenty, które mogą umożliwiać zdalny dostęp do systemu, kradzież danych itp. Zwykle trojany są rozpowszechniane za pomocą sfałszowanych witryn internetowych lub poprzez phishing.

Oprogramowanie szpiegujące (spyware)

Oprogramowanie szpiegujące, czyli tzw. spyware, to oprogramowanie, które działa w tle i gromadzi informacje na temat użytkownika bez jego wiedzy lub zgody. Tego typu oprogramowanie wprowadzane jest przez luki w zabezpieczeniach albo wraz z trojanami. Zgromadzone informacje są wysyłane do hakera, który może wykorzystać je do działań przestępczych, np. kradzieży pieniędzy, przejęcia kont albo innych złośliwych celów.

Oprogramowanie reklamowe o złośliwym działaniu

Oprogramowanie reklamowe o złośliwym działaniu to rodzaj programów szpiegujących, które na podstawie aktywności danego użytkownika wyświetlają mu spersonalizowane treści reklamowe. Tego typu oprogramowanie może wyświetlać natrętne, niechciane reklamy, często przekierowujące na strony zawierające złośliwe skrypty lub phishing.

Oprogramowanie wymuszające okup (ransomware)

Programy typu ransomware szyfrują pliki użytkownika i blokują dostęp do systemu. Na ekranie pojawia się żądanie okupu w zamian za przywrócenie dostępu do danych. Warto zaznaczyć, że zapłacenie nie daje żadnej gwarancji odzyskania plików. Co więcej, bywa, że poufne dane pozyskane w czasie ataku sprzedawane są w dark webie.

Złośliwe oprogramowanie typu wiper

Działanie oprogramowania wiper przypomina ataki przy użyciu ransomware. Jednak celem programów wiper jest trwałe uszkodzenie lub usunięcie danych. Złośliwe programy tego typu są najczęściej stosowane w cyberatakach o podłożu politycznym lub ideologicznym.

Rootkit

Rootkit to oprogramowanie, które umożliwia hakerom uzyskanie uprawnień administratora. Za pomocą programów tego typu cyberprzestępcy modyfikują ustawienia zabezpieczeń, aby kraść poufne dane lub wprowadzać inne złośliwe oprogramowanie. Działania te są bardzo dyskretne, cyberprzestępcy mogą przez długi czas działać w systemie w sposób niezauważony.

Botnet

Pod pojęciem Botnet należy rozumieć sieć zainfekowanych urządzeń, które są kontrolowane zdalnie przez jednego cyberprzestępcę lub jedną grupę cyberprzestępców. Użytkownicy zwykle są nieświadomi, że ich urządzenia zostały zainfekowane i są wykorzystywane do wysyłania spamu, przeprowadzania ataków DDoS lub innych cyberataków.

Keyloger

Keyloger to oprogramowanie, które śledzi, jakie klawisze naciska użytkownik podczas pisania. W ten sposób cyberprzestępcy są w stanie wykraść dane logowania, treści maili lub inne poufne informacje.

Bezplikowe złośliwe oprogramownie

Bezplikowe złośliwe oprogramowanie to złośliwy kod, który działa bezpośrednio w pamięci systemu komputerowego. Początkowy dostęp cyberprzestępcy uzyskują zazwyczaj przy pomocy phishingu. Wykrycie i usunięcie tego rodzaju złośliwego oprogramowania jest bardzo trudne.

Mobilne złośliwe oprogramowanie

Mobilne złośliwe oprogramowanie to, jak sama nazwa wskazuje, oprogramowanie, które atakuje urządzenia przenośne w celu uzyskania dostępu do danych poufnych. Atak następuje często przez złośliwe linki. Mobilne złośliwe oprogramowanie może nagrywać rozmowy, przejmować dane logowania do aplikacji bankowych, a nawet przeprowadzać nieautoryzowane transakcje.

Jak chronić się przed złośliwym oprogramowaniem?

Złośliwe oprogramowanie może spowodować znaczne szkody, dlatego warto zadbać o to, aby żaden wirus w Internecie lub inny rodzaj malware nie zainfekował komputera. Ryzyko infekcji można ograniczyć w następujący sposób:

• Niezbędne jest dobre oprogramowanie antywirusowe, które zapewnia stale aktualizowaną ochronę;
• Należy aktualizować na bieżąco system operacyjny i aplikacje – aktualizacje często dotyczą zabezpieczeń i eliminują luki, które mogą być wykorzystane przez cyberprzestępców;
• Nie wolno otwierać podejrzanych załączników i linków w wiadomościach e-mail – phishing to nadal jedna z najczęściej wybieranych metod ataku przez cyberprzestępców;
• Jakiekolwiek oprogramowanie należy pobierać wyłącznie z oficjalnych źródeł;
• Bardzo ważne są silne hasła. Nie powinno się używać tego samego hasła do wielu usług. Warto korzystać z menedżera haseł, który bezpiecznie przechowuje dane;
• Wskazana jest ostrożność przy korzystaniu z publicznych sieci Wi-Fi – można skorzystać z VPN;
• Warto regularnie wykonywać kopie zapasowe.

Jakie znaczenie ma wybór hostingu w kontekście złośliwego oprogramowania?

Cyberprzestępcy atakują nie tylko komputery, lecz także witryny internetowe, sklepy oraz aplikacje webowe. Warto również w tym przypadku zadbać o odpowiednie zabezpieczenie, wybierając hosting, który gwarantuje bezpieczeństwo serwerów na najwyższym poziomie. Serwery powinny być chronione przed atakami DDoS, Brute Force i innymi. Istotny jest wykonywany systematycznie backup – regularne kopie zapasowe pozwalają przywrócić stronę do działania nawet w przypadku zniszczenia danych przez ransomware lub wiper. Renomowani hostingodawcy oferują swoim klientom możliwość włączenia certyfikatu SSL lub zabezpieczenia WAF (Web Application Firewalls).

Przy wyborze hostingodawcy należy także zwrócić uwagę na oferowane wsparcie techniczne, które w razie potrzeby może pomóc w usunięciu infekcji lub wskazaniu źródła zagrożenia. Optymalnym rozwiązaniem jest całodobowy nadzór nad bezpieczeństwem serwerów przez zespół firmy hostingowej.

Podsumowanie

Złośliwe oprogramowanie to poważne zagrożenie cyberprzestrzeni. Ze względu na różnorodność, szybkość rozprzestrzeniania się oraz możliwość wyrządzenia bardzo poważnych szkód, nie wolno lekceważyć tego problemu. Bardzo ważną rolę w kontekście bezpieczeństwa zasobów internetowych pełni odpowiedni hosting. Przy jego wyborze należy zwrócić uwagę na wykonywanie automatycznych kopii zapasowych i ich przechowywanie – dzięki nim dane zostaną szybko odzyskane.